"Geloven is immoreel", kopt filosoof Mihai Martoiu Ticu op de Joop. Pakkende titel. Ik had nog nooit van deze man gehoord, dus was erg benieuwd. Niet zozeer naar hem, maar meer naar de argumenten in zijn artikel. Lezen op eigen risico, uw tijd krijgt u nooit meer terug. Hierbij dien ik dan ook een momentje stilte in te lassen voor eenieder, die het wel gedaan heeft. Voor de stukjes van hen die gestorven zijn.

-stilte-

Het hele betoog beschouwd, zonder naar de inhoud te kijken, ziet er redelijk uit. Premissen, conclusies en argumentatie om tot een eindconclusie te komen. En daar moet je het dan eigenlijk bij laten. Waarom ik er desondanks een stukje aan moet wijden, is omdat filosofie al langer onder vuur ligt als een soort achterhaald iets. Ze wordt steeds vaker weggezet als een onzinnige exercitie. En ja, als je Ticu leest, dan lijkt dergelijk commentaar volledig legitiem. 

Hier zijn redevoering op een rijtje:

  Premisse 1: Er bestaat geen godsbewijs.
  Premisse 2: Gelovigen betrekken religie in hun beslissingen.
  Premisse 3: Het is irrationeel te beslissen op basis van onbewezen veronderstellingen.
  Conclusie 1: Het is irrationeel te geloven als religie tot beslissingen leidt.
  Premisse 4: Beslissingen hebben gevolgen voor andere mensen.
  Premisse 5: Irrationele beslissingen met negatieve gevolgen voor anderen zijn immoreel.
  Conclusie 2: Het is immoreel te geloven, als geloof negatieve gevolgen heeft voor anderen.

Premisse 1: Er bestaat geen godsbewijs.

Bij premisse 1 al compleet de mist in gaan. Godsbewijzen zijn al zo oud als de filosofie zelve. Ze zijn daarmee, de waarheidsvraag buiten beschouwing latende, een Ding-An-Sich. Een abstract object. Had Ticu echter gesteld dat er daadwerkelijk geen direct bewijs voor het bestaan van God is, dan had hij wellicht een punt gehad, maar zelfs daarmee is de mogelijkheid van het bestaan van een dergelijke entiteit niet uit te sluiten. Het is immers denkbaar dat een dergelijke entiteit mogelijk wel bestaand is en dat op enig moment er derhalve wel bewijs voorhanden zou kunnen zijn. Hedendaagse "godsbewijzen" zijn overigens allang geen bewijzen meer, maar eerder een accumulatie van argumenten. Ook dat had hij behoren te weten. Driewerf slordig.

Premisse 2: Gelovigen betrekken religie in hun beslissingen.

Premisse 2 doet het ook al niet veel beter. Ticu grijpt het uiterst mechanische Newtoniaanse systeem aan om uit te leggen dat beslissingen gestoeld zijn op de som van krachten. Dat we dus met ons volledige persoon een beslissing nemen. Op hetzelfde moment stelt hij dat we dit "vaak (misschien altijd)" doen, waardoor er van de zekerheid van de premisse niets overblijft. Tevens blijft er in zo'n geval ook niets over van vrije wil. Komisch. Er bestaat blijkbaar in zijn hoofd een planeet Ticu met mindless automatons. Ook de sprong van geloof naar religie is opmerkelijk. Alsof religieuzen de enigen zijn die -al dan niet-handelen naar hun wereldbeeld. 

Premisse 3: Het is irrationeel te beslissen op basis van onbewezen veronderstellingen.

Premisse 3 is qua beroerdheid nog mooier. Wetenschappers nemen immers dagelijks beslissingen op basis van onbewezen veronderstellingen. Sterker nog, zelfs ik neem dagelijks beslissingen op grond van onbewezen veronderstellingen, zelfs in de meest simpele zaken, zoals oversteken. Ook ga ik er niet vanuit dat als ik van een flat spring het er levend vanaf breng, ook al is er geen bewijs voor dat zoiets niet het geval zal zijn. Ik meen te weten wat er zal gebeuren, maar dat is volstrekt onbewezen. Op planeet Ticu doet men echter blijkbaar helemaal niet aan waarheidsvinding. Volgende uit premisse 2 bleek ook al dat ze geen wereldbeeld heeft, dus het lijkt logisch. Planeet Ticu is volledig inert, maar dat is nauwelijks rationeel te noemen.  

Conclusie 1: Het is irrationeel te geloven als religie tot beslissingen leidt.

Conclusie 1 moet op basis van de premissen dan ook zijn, dat elk besluit noodzakelijkerwijs altijd (gedeeltelijk) irrationeel is. Religie doet er weinig toe, want dat is immers ook maar een wereldbeeld.

Premisse 4: Beslissingen hebben gevolgen voor andere mensen.

Premisse 4 kan iedereen kort over zijn. Beslissingen hebben immers niet altijd gevolgen voor anderen. Integendeel zelfs, beslissingen hebben doorgaans juist vooral geen gevolgen voor anderen. Zeker niet op planeet Ticu, die immers inert is. Daar neemt niemand besluiten. Hier op aarde wel, maar van praktisch alle besluiten van mijn naaste buren merk ik doorgaans niets. En waar ik al wel iets van merk, hebben ze zelden gevolgen voor mij. 

Premisse 5: Irrationele beslissingen met negatieve gevolgen voor anderen zijn immoreel.

Premisse 5 is wellicht het meest bizar. Denk bijvoorbeeld aan een operatie die tragisch verloopt, met alle gevolgen van dien. Elke chirurg zou op basis van deze premisse acuut de scalpel terzijde leggen. Maar ook dit is volledig normaal op planeet Ticu, want daar doet men nooit iets.  

Conclusie 2: Het is immoreel te geloven, als geloof negatieve gevolgen heeft voor anderen.

Conclusie 2 moet dus zijn, volgende uit alle premissen, dat bestaan per definitie immoreel is. Iedereen gelooft immers iets en alles heeft mogelijk schadelijke gevolgen voor een ander.  

Behalve op planeet Ticu, waar niets ooit iets doet.