Kromst

-stilte-

Het hele betoog beschouwd, zonder naar de inhoud te kijken, ziet er redelijk uit. Premissen, conclusies en argumentatie om tot een eindconclusie te komen. En daar moet je het dan eigenlijk bij laten. Waarom ik er desondanks een stukje aan moet wijden, is omdat filosofie al langer onder vuur ligt als een soort achterhaald iets. Ze wordt steeds vaker weggezet als een onzinnige exercitie. En ja, als je Ticu leest, dan lijkt dergelijk commentaar volledig legitiem. 

Hier zijn redevoering op een rijtje:

  Premisse 1: Er bestaat geen godsbewijs.
  Premisse 2: Gelovigen betrekken religie in hun beslissingen.
  Premisse 3: Het is irrationeel te beslissen op basis van onbewezen veronderstellingen.
  Conclusie 1: Het is irrationeel te geloven als religie tot beslissingen leidt.
  Premisse 4: Beslissingen hebben gevolgen voor andere mensen.
  Premisse 5: Irrationele beslissingen met negatieve gevolgen voor anderen zijn immoreel.
  Conclusie 2: Het is immoreel te geloven, als geloof negatieve gevolgen heeft voor anderen.

Premisse 1: Er bestaat geen godsbewijs.

Bij premisse 1 al compleet de mist in gaan. Godsbewijzen zijn al zo oud als de filosofie zelve. Ze zijn daarmee, de waarheidsvraag buiten beschouwing latende, een Ding-An-Sich. Een abstract object. Had Ticu echter gesteld dat er daadwerkelijk geen direct bewijs voor het bestaan van God is, dan had hij wellicht een punt gehad, maar zelfs daarmee is de mogelijkheid van het bestaan van een dergelijke entiteit niet uit te sluiten. Het is immers denkbaar dat een dergelijke entiteit mogelijk wel bestaand is en dat op enig moment er derhalve wel bewijs voorhanden zou kunnen zijn. Hedendaagse "godsbewijzen" zijn overigens allang geen bewijzen meer, maar eerder een accumulatie van argumenten. Ook dat had hij behoren te weten. Driewerf slordig.

Premisse 2: Gelovigen betrekken religie in hun beslissingen.

Premisse 2 doet het ook al niet veel beter. Ticu grijpt het uiterst mechanische Newtoniaanse systeem aan om uit te leggen dat beslissingen gestoeld zijn op de som van krachten. Dat we dus met ons volledige persoon een beslissing nemen. Op hetzelfde moment stelt hij dat we dit "vaak (misschien altijd)" doen, waardoor er van de zekerheid van de premisse niets overblijft. Tevens blijft er in zo'n geval ook niets over van vrije wil. Komisch. Er bestaat blijkbaar in zijn hoofd een planeet Ticu met mindless automatons. Ook de sprong van geloof naar religie is opmerkelijk. Alsof religieuzen de enigen zijn die -al dan niet-handelen naar hun wereldbeeld. 

Premisse 3: Het is irrationeel te beslissen op basis van onbewezen veronderstellingen.

Premisse 3 is qua beroerdheid nog mooier. Wetenschappers nemen immers dagelijks beslissingen op basis van onbewezen veronderstellingen. Sterker nog, zelfs ik neem dagelijks beslissingen op grond van onbewezen veronderstellingen, zelfs in de meest simpele zaken, zoals oversteken. Ook ga ik er niet vanuit dat als ik van een flat spring het er levend vanaf breng, ook al is er geen bewijs voor dat zoiets niet het geval zal zijn. Ik meen te weten wat er zal gebeuren, maar dat is volstrekt onbewezen. Op planeet Ticu doet men echter blijkbaar helemaal niet aan waarheidsvinding. Volgende uit premisse 2 bleek ook al dat ze geen wereldbeeld heeft, dus het lijkt logisch. Planeet Ticu is volledig inert, maar dat is nauwelijks rationeel te noemen.  

Conclusie 1: Het is irrationeel te geloven als religie tot beslissingen leidt.

Conclusie 1 moet op basis van de premissen dan ook zijn, dat elk besluit noodzakelijkerwijs altijd (gedeeltelijk) irrationeel is. Religie doet er weinig toe, want dat is immers ook maar een wereldbeeld.

Premisse 4: Beslissingen hebben gevolgen voor andere mensen.

Premisse 4 kan iedereen kort over zijn. Beslissingen hebben immers niet altijd gevolgen voor anderen. Integendeel zelfs, beslissingen hebben doorgaans juist vooral geen gevolgen voor anderen. Zeker niet op planeet Ticu, die immers inert is. Daar neemt niemand besluiten. Hier op aarde wel, maar van praktisch alle besluiten van mijn naaste buren merk ik doorgaans niets. En waar ik al wel iets van merk, hebben ze zelden gevolgen voor mij. 

Premisse 5: Irrationele beslissingen met negatieve gevolgen voor anderen zijn immoreel.

Premisse 5 is wellicht het meest bizar. Denk bijvoorbeeld aan een operatie die tragisch verloopt, met alle gevolgen van dien. Elke chirurg zou op basis van deze premisse acuut de scalpel terzijde leggen. Maar ook dit is volledig normaal op planeet Ticu, want daar doet men nooit iets.  

Conclusie 2: Het is immoreel te geloven, als geloof negatieve gevolgen heeft voor anderen.

Conclusie 2 moet dus zijn, volgende uit alle premissen, dat bestaan per definitie immoreel is. Iedereen gelooft immers iets en alles heeft mogelijk schadelijke gevolgen voor een ander.  

Behalve op planeet Ticu, waar niets ooit iets doet.   

Het valt inderdaad niet mee om 1984 hatseflats kort door de bocht te vergelijken met onze werkelijkheid, maar er zijn wel degelijk overeenkomsten te vinden die niet mals zijn. Te beginnen met de meest voor de hand liggende: Censuur, Revisionisme en Propaganda.

Censuur

Voor die vergelijking hoef je het boek niet eens te lezen, maar is zelfs het feit dat er op sommige plekken geen toegang tot is al voldoende. In onze echte wereld is het boek 1984 meermaals in de ban gedaan en vaak geprobeerd publicatie te voorkomen, omdat het subversief en ideologisch corrumperend zou zijn. Niet enkel bij de eerste publicatie, maar zelfs in 1981 nog, in de Verenigde Staten notabene. Het boek 1984 bracht, vanwege een incident omtrent rechten, ook aan het licht dat Amazon in staat is om op afstand boeken te wissen van een Kindle. Nou weet ik niet precies of het op afstand wissen van boeken hetzelfde is als boeken verbranden, maar het idee dat het kan is op zich al verontrustend genoeg. De advocaat van de duivel gebiedt me te zeggen dat het logistiek gezien wel een gehele verbetering is ten opzichte van handmatig alle boekenkasten uitpluizen. En stukken beter voor het milieu dan verbranden.   

Revisionisme

Overeenkomsten qua censuur zijn ook terug te vinden in de politieke structuur van de samenleving. In het boek is namelijk enkel de top van de pyramide op de hoogte van werkelijke gebeurtenissen en de burger moet het doen met een incomplete, gecensureerde en aangepaste variant. Onthullingen van Snowden, de gelekte Cables op Wikileaks en de film Collateral Murder laten dat ook zien. Wellicht dat de schaal kleiner is, maar desalniettemin zijn praktijkvoorbeelden van revisionisme alom aanwezig en niet alleen enkel dagelijks op FOX-news.

Zo werd er destijds om oorlog in Irak te kunnen spelen een geheel nieuwe realiteit verzonnen, waarin Saddam Hussein blijkbaar over WMD's beschikte. Dichter bij huis probeert Brussel de wereld wijs te maken dat er dankzij de EU vrede is in Europa. Vandaag verscheen er nog een artikel die aantoonde dat de viering van 200 jaar Grondwet in Nederland een poging tot revisionisme is.

Mildere vormen van revisionisme zijn spinnen en framen. Er wordt daarmee niet zozeer compleet een beeld weggepoetst, maar gepoogd de beeldvorming en context te wijzigen of het in een ander perspectief te plaatsen. Dit wordt bijvoorbeeld gedaan als men het heeft over het aftappen van de gehele mensheid. Het wordt gepresenteerd als een noodzakelijk kwaad om de mensheid te beschermen. En we worden geacht vertrouwen te hebben in de overheid en de veiligheidsdiensten. Om krachtig te kunnen functioneren is het van belang dat de burger niet op de hoogte is van de modus operandi. "Ignorance is strength".

Propaganda 

"War is peace" is een gevleugelde uitspraak in het boek die ook niet enkel beperkt is tot het boek. Perpetuele oorlog met een eeuwige vijand. Na de koude oorlog kregen we "The War on Terror" en sinds kort is er een tweede Koude Oorlog in ontwikkeling. De propagandamachines draaien 24 uur per dag op volle toeren. Dag in, dag uit. De taal is niet altijd even hard. Op allerlei manieren wordt er gepoogd het doel te bereiken. Het valt prima onder het Orwelliaanse "doublethink". Hoe vaak horen we immers niet van Ministeries van "Defensie" die "Vredestroepen" sturen op "opbouwmissies". Wij zijn immers de goeden en wij brengen derhalve enkel goeds. Verschijnen er verschrikkelijke beelden uit oorlogsgebieden dan moet de 'ander' dat wel gedaan hebben. En blijken wij het wel te zijn geweest, dan zijn het incidenten. Uiteraard. Ondertussen gooien onbemande drones smartbommen op de locatie van een mobiele telefoon, waarvan wordt vermoed dat deze zich in de handen bevindt van iemand die op de kill-list van Obama staat.

In Europa, nu de verkiezingen voor het Europarlement in aantocht zijn, is het ook niet veel beter. Kosten noch moeite worden gespaard om de blijde boodschap van de geweldige EU te verkondigen. Om maximaal vrij te kunnen zijn moeten alle bevoegdheden naar Brussel. Top-down is het beste systeem, aldus de mensen aan de top van de pyramide. Geloof je dergelijke fabeltjes niet, dan ben je een dissident die probeert de vrijheid te ondermijnen die de EU haar bevolking biedt. En Big Data is de toekomst.  

Orwelliaans Engeland

Big Data had een leuk bruggetje kunnen zijn naar Big Brother, maar alvorens te kijken naar Big Brother eerst nog even een andere overeenkomst tussen 1984 en het heden, namelijk de positie van Engeland. In het boek is zij een onderdeel ingelijfd in Oceanië, een supermacht. Ze staat los van de rest van Europa en is verbonden met Amerika. Is dat in zekere zin in de praktijk nu ook niet het geval? Waar ligt eigenlijk de loyaliteit van dat eiland? Assange zag zich genoodzaakt om intrek te nemen in een ambassade om uitlevering naar Amerika te voorkomen en niet zo lang geleden werden er onder het toeziend oog van de Government Communications Headquarters -ook een lekker Orwelliaanse naam- bij The Guardian harde schijven vernietigd, waarop de gelekte Snowden bestanden stonden. Daarnaast is er in Londen ook nog de Stad binnen de stad, genaamd 'The City of London', waar de elite de dienst uitmaakt. Een compleet niet transparant gedeelte van het land. Het onderscheid in posities en machtsverhoudingen tussen de elite en simpele burgers is ook een belangrijk aspect in het werk van Orwell. En laten we wel wezen, het zijn immer de machthebbers die de burgers bespioneren. Niet andersom.

Big Brother

Emiel Lijbrink schrijft stellig dat de NSA Big Brother niet is, maar die vergelijking valt ook niet echt op die manier te maken. Een appel is immers geen peer. Wel kan je eenvoudig parallellen zien tussen de manier waarop er werd afgeluisterd in 1984 en de manier waarop de NSA data vergaart. Het was immers niet voor niets dat burgers recentelijk werd aangeraden de webcam af te plakken. Big Brother zou wel eens mee kunnen kijken. Toegegeven, de camera en microfoon zitten nu niet heimelijk verstopt in je huis, maar consumenten halen ze zelf binnen. En je kan weinig anders, want overal zit het tegenwoordig ingebouwd. Ook is het hebben van een internetaansluiting praktisch een verplichting geworden. 

Naast al het cameravertier is er tegenwoordig het grote broertje van Big Brother, Big Data. Het opslaan van je gedrag, uitingen en praktisch al je bewegingen. Als het beperkt bleef tot marketingdoeleinden dan is dat al erg genoeg, maar de data blijkt dus ook binnengeharkt te worden door de NSA. Op een monsterschaal. Om vervolgens via algoritmen spelden te kunnen vinden in die digitale hooiberg. Lijbrink stelt dat we nog niet hoeven te vrezen dat we worden opgepakt voor "thoughtcrimes" zoals in 1984, maar vergeet daarbij even simpele zaken zoals Guantanamo Bay en het feit dat mensen op zwarte lijsten terecht komen, waardoor ze Amerika niet in mogen. Niet omdat ze daadwerkelijk iets hebben gedaan, maar puur vanwege het feit dat ze het misschien zouden kunnen doen. De uitvoerende instantie is echter natuurlijk niet altijd de NSA en ze zitten niet achter alles wat mis is in Amerika en de wereld. Het martelen, of volgens de Amerikanen Orwelliaans "enhanced interrogation techniques" genoemd, wordt natuurlijk niet uitgevoerd door een NSA computernerd. Of er ook daadwerkelijk een room 101 bestaat is een vraag, die gezien de onthullingen niet zomaar kan worden afgedaan alszijnde onzinnig.

Nog zonder de onderwerpen armoede, honger en slavernij aan te snijden durf ik te stellen dat Emiel Lijbrink behoorlijk naïef is als hij stelt dat de boel wel meevalt. Het valt namelijk niet mee. En de richting die we op denderen in onze Snowpiercer bevalt me ook niet. We vreten onderhand al praktisch Soylent Green, zijn overgeleverd aan de varkens uit Animal Farm en de planeet gaat richting de aarde uit Wall-E. Of de aarde uit Greener than you think, maar dat hangt ervan af of Monsanto het kan winnen van de afvalindustrie. En als je het ergens niet mee eens bent en een Guy Fawkes maskertje opzet krijg je tegenwoordig een knuppel in je nek, of erger. En mag je nog wel protesteren, dan mag dat op een voetbalveldje waar niemand je ziet. Dus nogmaals, het valt niet mee. Burgers dromen van brood, de elite van Elysium.